Kesme işareti, yazılı dilin görünmeyen kahramanıdır. O, kelimeleri ayıran, anlamı netleştiren ve okuma akışını düzenleyen ince bir çizgidir. Günlük yaşamda çoğu zaman fark edilmese de, doğru kullanıldığında dilin gücünü ve ifadenin doğruluğunu artırır. Yanlış kullanıldığında ise küçük bir işaret, büyük anlam karmaşalarına yol açabilir.
—
Kesme İşareti Nerelerde Kullanılır?
1. Özel İsimlere Gelen Eklerde
Özel isimlere getirilen çekim ekleri, kesme işaretiyle ayrılır. Bu, kelimenin özgünlüğünü korur ve anlamın doğru aktarılmasını sağlar. Örnekler:
Ahmet’in
İstanbul’da
Türkiye’ye
Ancak, özel isimlere getirilen yapım ekleri kesme işaretiyle ayrılmaz. Örnek: Türkçe
2. Kısaltmalara Gelen Eklerde
Kısaltmalara getirilen ekler de kesme işaretiyle ayrılır. Örnekler:
TÜBİTAK’ın
ABD’de
TV’de
3. Sayılara Gelen Eklerde
Sayılara getirilen ekler, kesme işaretiyle ayrılır. Örnekler:
5’inci
100’üncü
2023’te
4. Belirli Tarih Bildiren Ay ve Gün Adlarına Gelen Eklerde
Belirli bir tarih bildiren ay ve gün adlarına gelen ekler de kesme işaretiyle ayrılır. Örnekler:
15 Temmuz’da
23 Nisan’da
1 Ocak’ta
5. Kişi İsimlerinden Sonra Gelen Unvan ve Saygı Sözcüklerine Gelen Eklerde
Kişi isimlerinden sonra gelen “Bey”, “Hanım”, “Efendi” gibi unvan ve saygı sözcüklerine getirilen ekler kesme işaretiyle ayrılır. Örnekler:
Ali Bey’e
Ayşe Hanım’dan
Mahmut Efendi’ye
6. Seslerin Düşmesini Göstermek İçin
Şiirlerde veya halk edebiyatında seslerin düşmesini göstermek için kesme işareti kullanılır. Örnekler:
“N’eyleyim”
“M’ola”
“Güzelliğin on par’etmez”
7. Harf ve Eklerin Ayrılmasında
Bir harften veya ekten sonra gelen ekleri ayırmak için kesme işareti kullanılır. Örnekler:
a’dan z’ye
-lık’la yapılmış
%10’luk
—
Kesme İşareti Nerelerde Kullanılmaz?
Yapım Ekleri ve Çoğul Eki: Özel adlara getirilen yapım ekleri ve çoğul ekleri kesme işaretiyle ayrılmaz. Örnekler:
Türklük
Türkçülük
Ahmetler
Kurum ve Kuruluş Adları: Kurum, kuruluş, kurul, birleşim, oturum ve iş yeri adlarına gelen ekler kesme işaretiyle ayrılmaz. Örnekler:
Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne
Türk Dil Kurumu’ndan
Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Başkanlığının
Unvanlardan Sonra Gelen Ekler: Unvanlardan sonra gelen ekler kesme işaretiyle ayrılmaz. Örnekler:
Cumhurbaşkanınca
Başbakanca
Türk Dil Kurumu Başkanına
—
Sonuç
Kesme işareti, yazılı dilde anlamın netleşmesini sağlayan önemli bir işarettir. Doğru kullanıldığında metnin anlaşılabilirliğini artırır, yanlış kullanıldığında ise anlam kaymalarına yol açabilir. Bu nedenle, yazılı iletişimde kesme işaretinin doğru ve yerinde kullanımı büyük önem taşır.
—
Merak Edilenler
Kesme işareti, özel isimlere getirilen yapım ekleriyle ayrılır mı?
Kurum ve kuruluş adlarına gelen eklerde kesme işareti kullanımı nasıl olmalıdır?
Kesme işaretinin yanlış kullanımı anlam kaymalarına yol açar mı?
Bu soruların cevapları, dilin doğru ve etkili kullanımı açısından önemlidir. Kesme işaretinin doğru kullanımı, yazılı iletişimin kalitesini artırır ve anlamın doğru aktarılmasını sağlar.